گالوانیزه یا گالوانیزه کردن، یک فرآیند محافظتی است که طی آن، لایه ای از فلز (معمولا روی) بر روی فولاد یا آهن پوشش داده می شود. این پوشش فلزی عملکرد محافظتی دارد و مواد فلزی زیر آن را از خوردگی، زنگ زدگی، و تاثیرات زیان آور محیطی نظیر رطوبت و آلودگی ها محافظت می کند. خوردگی یک مشکل مهم در مواد فلزی است و می تواند به طور قابل ملاحظه ای به فولاد آسیب برساند. گالوانیزه کردن به ویژگی هایی همچون مقاومت بالا در برابر اکسیداسیون و پوسته زدگی فلزی معروف است. به عبارت دیگر، آبکاری گالوانیزه یک فرآیند پوششی است که به وسیله آن لایه ای از فلز روی بر روی سطوح فولادی قرار می گیرد تا محافظتی موثر در مقابل خوردگی و زنگ زدگی فراهم آورد. بنابراین، گالوانیزه کردن نه تنها به معنای یک محصول خاص نیست، بلکه به تمامی فرآیندهایی اطلاق می شود که منجر به ایجاد پوشش فلزی بر روی مواد می شوند.
انواع خدمات گالوانیزه
برای گالوانیزه کردن ورقه های فولادی، چندین روش مختلف وجود دارد. به طور کلی، گالوانیزه کردن به دو شکل اصلی انجام می شود: گالوانیزه گرم و گالوانیزه سرد. همچنین دو روش دیگر به نام پیش گالوانیزه و الکتروگالوانیزه نیز برای انجام این کار به کار می روند. در ادامه به طور خلاصه به هریک از این روش ها اشاره خواهیم کرد:
- گالوانیزه گرم: در این روش، ورقه های فولادی به مذاب روی فرو می روند و با پوشش دادن درون استخر روی مذاب، لایه ی گالوانیزه بر روی آن ها ایجاد می شود.
- پیش گالوانیزه: در این روش، ابتدا ورقه های فولادی از طریق فرآیند مشابه گالوانیزه گرم نورد می شوند. سپس آهن گالوانیزه را تا زمانی که کاملا خشک شود، آویزان می کنند.
- الکتروگالوانیزه: این روش شامل کاهش الکترولیکی یون های روی با بار مثبت به فلز روی است. این روش به نوعی بر روی رول های ورقه های فلزی اعمال می شود.
- گالوانیزه سرد: در این روش، از روی با غلظت حداقل 92 درصد استفاده می شود. برای پوشش دهی قطعات از این روش بهره می برند و از ابزارهایی مانند قلم مو، اسپری یا پیستوله برای پوشش دادن سطح فلز با روی غنی شده استفاده می کنند.
مزایای گالوانیزه کردن
علاوه بر افزایش مقاومت ورقه های فولادی در برابر زنگ زدگی و خوردگی که اصلی ترین فایده گالوانیزه کردن است، این فرآیند مزایای دیگری نیز دارد که در زیر به آن ها اشاره کرده ایم:
- هزینه مناسب: هزینه گالوانیزه کردن به طور قابل توجهی کمتر از فلزات ضد زنگ مانند استنلس استیل است.
- ماندگاری بلند مدت: ورقه های گالوانیزه تا سال ها و حتی دهه ها مقاومت خود را حفظ می کنند، به طوری که نیاز به تعویض و تعمیر مداوم کاهش می یابد.
- عمر و ماندگاری: این محصولات معمولا عمر مفید بلندی دارند و در شرایط مختلف به خوبی عمل می کنند.
- مقاومت در نواحی کوچک: گالوانیزه کردن به خوبی از نواحی کوچک فولاد که در معرض آسیب قرار می گیرند محافظت می کند و از زنگ زدگی آن ها جلوگیری می کند.
- عملکرد قابل اعتماد: فرآیند گالوانیزه کردن باعث افزایش عملکرد ورقه های فولادی می شود و میزان خوردگی و زنگ زدگی را کاهش می دهد.
- سرعت بالا: آماده سازی و پیاده سازی گالوانیزه کردن زمان زیادی نمی گیرد و به طور معمول با کمترین تاخیر انجام می شود.
- مقاومت در برابر هوازدگی: لایه گالوانیزه بر فلز زیرین مقاومت بیشتری در برابر عوامل محیطی مانند آب، هوازدگی و نمک های جوی تامین می کند.
- مقاومت مکانیکی: پوشش گالوانیزه به فلز زیرین مقاومت مکانیکی اضافی می دهد و از رقیق شدن یا خوردگی فلز به واسطه ضربات و فشارهای مکانیکی جلوگیری می کند.
اهمیت گالوانیزه
قطعات گالوانیزه به عنوان جایگزین مناسبی برای فولاد ضد زنگ محسوب می شوند و دارای مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و پوسیدگی هستند. این قطعات برای مواردی طراحی و ساخته می شوند که نیاز به حفاظت فلز در مقابل زنگ زدگی و خوردگی دارند. اصولا، فلز روی نسبت به آهن ویژگی الکترونگاتیوی بالاتری دارد که باعث می شود سطح قطعات مقاومت مناسبی در برابر خوردگی داشته باشد، حتی در صورت آسیب سطحی به قطعه. بنابراین، در بسیاری از صنایع از روش آبکاری گالوانیزه برای افزایش مقاومت و طول عمر آهن استفاده می شود. از جمله دلایل مهم اهمیت این روش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سد مستحکم: گالوانیزه کردن به عنوان یک سد محکم بر روی قطعات آهنی محسوب می شود که از رسیدن مواد خورنده به فولاد یا آهن زیرین جلوگیری می کند.
- مقاومت مکانیکی: فلز روی بسیار مقاوم و محکم است و در صورت خراشیده شدن نیز همچنان از قطعه آهنی محافظت خواهد کرد.
- مقاومت به پوسیدگی: فلز روی قبل از آهن خورده خواهد شد. بنابراین روی با خوردگی قبل از آهن از فلز پایه خود محافظت می کند.
- مانع تشکیل اکسید: گالوانیزه با ایجاد مانعی بین فولاد و هوای آزاد، از تشکیل اکسید آهن بر روی سطح آهن مورد نظر جلوگیری می کند.
در نتیجه، گالوانیزه کردن به عنوان یک روش موثر و اقتصادی برای حفاظت از قطعات فلزی در مقابل خوردگی و زنگ زدگی شناخته می شود.
نتیجه گیری
پس گالوانیزه کردن فرآیندی است که در آن یک لایه فلزی معمولا روی، بر روی فولاد یا آهن قرار داده می شود. این پوشش فلزی برای محافظت از مواد زیری خود در برابر خوردگی، زنگ زدگی و تاثیرات محیطی مانند رطوبت و آلودگی ها به کار می رود. این فرآیند به خاطر ویژگی هایی مانند مقاومت در برابر اکسیداسیون و پوسته زدگی فلزی شناخته می شود. در واقع، گالوانیزه کردن به معنای ایجاد پوشش فلزی بر روی سطوح فولادی جهت محافظت در برابر خوردگی و زنگ زدگی استفاده می شود.